Dieta bezglutenowa jest podstawą leczenia osób z celiakią. Jednak coraz częściej sięgają po nią także osoby bez diagnozy, licząc na ogólną poprawę samopoczucia. To podejście – jeśli nie zalecane przez specjalistę – warto skonsultować z lekarzem lub dietetykiem. Podobne wątpliwości pojawiają się również wśród osób chorych na cukrzycę. Czy wykluczenie glutenu ma sens przy tej chorobie? A może niesie pewne zagrożenia?
Jaki jest związek między celiakią a cukrzycą?
Celiakia i cukrzyca typu 1 często współistnieją – obie mają podłoże autoimmunologiczne. Cukrzyca typu 1 to schorzenie, w którym organizm niszczy komórki trzustki produkujące insulinę, co prowadzi do konieczności leczenia insuliną. Cukrzyca typu 2 natomiast najczęściej wynika z insulinooporności i wiąże się ze stylem życia, w tym nieprawidłową dietą i brakiem aktywności fizycznej.
Badania wykazują, że osoby chore na cukrzycę typu 1 są bardziej narażone na rozwój celiakii. Z drugiej strony – niewłaściwie zbilansowana dieta bezglutenowa, obfitująca w cukry i tłuszcze, może prowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2. Dlatego tak ważne jest świadome, zdrowe komponowanie jadłospisu – niezależnie od tego, czy wyklucza się gluten z powodów zdrowotnych, czy profilaktycznych.
Jak powinna wyglądać dieta bezglutenowa przy cukrzycy?
Podstawą każdej diety – również bezglutenowej – jest indywidualne podejście do kaloryczności i rozkładu makroskładników. Średnio 50–60% energii powinno pochodzić z węglowodanów (najlepiej złożonych), 20% z białka, a reszta z tłuszczów. Posiłki należy spożywać regularnie, najlepiej 5–6 razy dziennie w równych odstępach czasowych.
Ważne jest również uwzględnianie dodatkowej porcji jedzenia w przypadku aktywności fizycznej. Osoby z cukrzycą powinny wybierać bezglutenowe produkty o niskim indeksie glikemicznym – dzięki nim poziom cukru we krwi rośnie wolniej i stabilniej.
Produkty polecane osobom na diecie bezglutenowej i cukrzycowej:
- amarantus, komosa ryżowa, ciecierzyca
- kasza gryczana, mąka gryczana, owies bezglutenowy
- ryż brązowy, migdały, orzechy, nasiona (chia, słonecznik, siemię lniane)
Z drugiej strony należy ograniczyć produkty o wysokim IG, takie jak biały ryż, kukurydza, mąka ziemniaczana, czysta skrobia. Należy także zwracać uwagę na sposób przygotowania dań – gotowanie „al dente” zmniejsza indeks glikemiczny potraw.
Jak wybierać produkty bezglutenowe dla diabetyków?
Na rynku dostępnych jest coraz więcej produktów bezglutenowych, które dodatkowo nie zawierają cukrów prostych. Chleby oparte na mąkach gryczanej, amarantusowej czy z siemienia lnianego mają niższy IG i więcej błonnika niż pieczywo bez dodatków. Warto sięgać także po chleby z ziarnami: słonecznikiem, czarnuszką, chia czy siemieniem – to lepsza alternatywa dla jasnego pieczywa.
Osoby z cukrzycą mogą również znaleźć bezpieczne słodkości – np. ciastka czy biszkopty bez dodatku cukru, słodzone alternatywnymi słodzikami lub oblane czekoladą bezcukrową. To zdrowszy wybór, który pozwala zaspokoić apetyt na słodycze bez ryzyka skoku cukru we krwi.
W przypadku celiakii i cukrzycy odpowiednia dieta to fundament skutecznego leczenia. Wspólnym mianownikiem dla obu chorób jest unikanie przetworzonej żywności, cukrów prostych i produktów o wysokim IG. Dieta bezglutenowa, jeśli jest dobrze zbilansowana i oparta na wartościowych produktach, może być nie tylko bezpieczna, ale i korzystna również dla osób z cukrzycą. Coraz większa dostępność produktów bezglutenowych z niskim IG pozwala na urozmaicone i smaczne posiłki, wspierające zdrowie każdego dnia.